Jaki jest związek między branżą drukarską a Celami Zrównoważonego Rozwoju (SDG)?

Regina Wilhelm, kierownik ds. zrównoważonego rozwoju i zarządzania środowiskowego w Brother At Your Side, podkreśla znaczenie przestrzegania przez firmy poligraficzne Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ.

Porozmawiajmy o zrównoważonym rozwoju – ale dlaczego?

Zrównoważony rozwój to tak zwane modne słowo naszych czasów: wszyscy o nim mówią – ale czy wszyscy wiedzą, czym dokładnie jest? Termin zrównoważony rozwój nie ma oficjalnej definicji, co może być jednym z powodów jego inflacyjnego użycia w dzisiejszych czasach. Niemniej jednak warto zapoznać się z tym terminem. Koncepcja zrównoważonego rozwoju bada związek między rozwojem gospodarczym, jakością środowiska i sprawiedliwością społeczną.

Koncepcja ta ewoluuje od 1972 roku, kiedy to społeczność międzynarodowa po raz pierwszy zbadała związek między jakością życia a jakością środowiska podczas Konferencji Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska Człowieka w Sztokholmie. W 1987 roku termin „zrównoważony rozwój” stał się przedmiotem dyskusji i został zdefiniowany jako „rozwój, który zaspokaja potrzeby obecnego pokolenia bez narażania zdolności przyszłych pokoleń do zaspokojenia ich własnych potrzeb”(Brundtland G.H., 1987). Od tego momentu skupiono się na równowadze potrzeb ekonomicznych i społecznych ludzi w połączeniu ze zdolnością regeneracyjną środowiska naturalnego.

Szczere, ale być może drastyczne stwierdzenie brzmi: większość naszych obecnych praktyk gospodarczych ma raczej druzgocące konsekwencje dla naturalnych podstaw życia. Mówiąc to, oznacza to również, że nasz obecny styl życia podważa dobrobyt przyszłych pokoleń. Wszystko to jest sprzeczne z wyżej wymienionymi celami zrównoważonego rozwoju. Niektóre przykłady tej ewolucji to wylesianie na dużą skalę, przełowienie oceanów i utrata żyznych gruntów ornych, które pokazują, że jesteśmy daleko od równowagi między trzema elementami potrzeb społecznych i gospodarczych ludzi a zdolnością regeneracyjną środowiska. Jest to tym gorsze, że same koszty wynikające ze zmian klimatu i utraty różnorodności biologicznej mogą wynieść około jednej czwartej światowego produktu krajowego brutto do 2050 r.(Umwelt Bundesamt, 2023).

Nierównowaga ta staje się jeszcze bardziej widoczna, gdy spojrzymy na koncepcję „Dnia Przekroczenia Ziemi”, który jest wyznaczany na każdy rok przez think tank Global Footprint Network. Dzień Przekroczenia Ziemi wyznacza datę, w której ludzkość wyczerpała „budżet natury” na dany rok1. Ślad ekologiczny ludzkości i pojemność biologiczna Ziemi rozeszły się do tego stopnia, że zasoby naszej planety wystarczają nam obecnie tylko do końca lipca. Oznacza to, że ludzkość wyczerpuje odnawialne zasoby przyrody w nieco ponad pół roku, pozostawiając nas w deficycie ekologicznym przez pozostałą część roku. W rezultacie ludzki styl życia wymaga zasobów naturalnych 1,75 świata zamiast jednego dostępnego.

W konsekwencji powinno stać się jasne, że podejście „biznes jak zwykle”, w którym kraje uprzemysłowione utrzymują swoje gospodarki intensywnie korzystające z zasobów, a kraje rozwijające się i wschodzące przyjmują te gospodarki, nie jest realną ścieżką. Dlatego potrzebne jest przejście w kierunku zrównoważonego rozwoju, który działa w ramach ekologicznych barier i chroni kapitał naturalny. Zrównoważone praktyki powinny pozytywnie łączyć ekologię i gospodarkę, a tym samym zwiększać dobrobyt społeczny. Ogólnym celem jest gospodarka, która jest w harmonii z elementami społecznymi i środowiskowymi.

Zrozumiałe, że może to brzmieć zbyt altruistycznie dla społeczności biznesowej, ALE: za tym wszystkim kryje się nie tylko chęć zrobienia czegoś dobrego, ale raczej zapewnienie sobie dalszego istnienia – i wysiłki na rzecz wymiernych interesów gospodarczych, takich jak zapewnienie jakości życia, a tym samym lokalizacji, lub po prostu przychylności klientów. W konsekwencji oznacza to również, że ochrona środowiska i rozwój gospodarczy nie są przeciwieństwami, lecz wzajemnie się warunkują. Powinniśmy więc działać zgodnie z mottem „zapłać teraz, skorzystaj później” lub „planuj na jutro, abyś pojutrze nadal istniał”. Rozumowanie stojące za tym wszystkim jest takie, że spełnienie zwiększonych wymagań w zakresie zrównoważonego rozwoju ze strony rządów, klientów lub innych interesariuszy będzie niezwykle trudne i / lub kosztowne, jeśli zaczniemy późno. Oczywiście ogólne „życie na kleszczach” wyłoniło się z naszego systemu kapitalistycznego – który jest wadliwy, ale jest najlepszym systemem, jaki mamy pod ręką.

Przykładem tego, w jaki sposób firmy mogą poprawić swoją sytuację, angażując się w autentyczne działania na rzecz zrównoważonego rozwoju, jest marka outdoorowa Patagonia. Chociaż jest to podmiot zorientowany na zysk, jest on zaangażowany w ochronę środowiska poprzez np. podatek Earth Tax, w ramach którego oddaje 1% swoich dochodów na projekty ekologiczne już od 1985 r.; nowo utworzony fundusz Home Planet Fund, który ma działać jako „aktywistyczne ramię” Patagonii; koncentracja na wykorzystaniu włókien pochodzących z recyklingu i ekologicznej bawełny jako jedna z pierwszych w branży od połowy lat dziewięćdziesiątych – obecnie 85% włókien syntetycznych Patagonii pochodzi z recyklingu, a tym samym firma twierdzi, że do 2025 r. w ich produktach nie będzie wykorzystywana żadna nowa ropa kopalna. Aby przedłużyć cykl życia swoich produktów, Patagonia stworzyła największy serwis naprawczy w Ameryce Północnej i otworzyła kolejny w Amsterdamie. Z tego samego powodu marka angażuje się w odkup i sprzedaż swoich produktów na platformie z drugiej ręki.

Podczas gdy inne firmy obiecują neutralność klimatyczną poprzez kompensację CO2 z wykorzystaniem projektów ponownego zalesiania, Patagonia zamierza zaangażować się w redukcję emisji w ramach własnej działalności biznesowej. W tym względzie Patagonia koncentruje się na produkcji materiałów, która odpowiada za ponad 87% emisji gazów cieplarnianych (GHG).

Kolejnym kluczowym aspektem na drodze do bardziej zrównoważonego rozwoju jest przejrzystość. Patagonia przyjmuje przejrzyste i uczciwe podejście: firma wcześniej planowała osiągnąć neutralność klimatyczną w 2025 r., ale musiała przesunąć ten cel na 2040 r. Chociaż można to uznać za krok wstecz, ich działania można poprzeć prawdziwym wysiłkiem, jak wspomniano powyżej, a także przejrzystymi reakcjami, przyznając, że przy pierwszym ustalonym celu na początku celowali zbyt wysoko.

Po przeczytaniu tych informacji można się zastanawiać, jak firma radzi sobie pod względem ekonomicznym. Firma ma obroty w wysokości 1,5 miliarda dolarów amerykańskich i zatrudnia około 3300 osób. Podczas gdy inne firmy outdoorowe potykają się lub rosną znacznie wolniej, Patagonia wydaje się być odporna na kryzysy gospodarcze. Patagonia jest świadomą ekologicznie marką odzieży wierzchniej, nie tylko ze względu na wykorzystanie tkanin pochodzących z recyklingu, ale także ze względu na różne programy, które wdrożyła w celu zmniejszenia wpływu na środowisko.

W związku z tym Patagonia, jako podmiot gospodarczy, podejmuje prawdziwy wysiłek i łączy swoje zaangażowanie z podstawową działalnością, zamiast wykupywać się np. poprzez projekty zalesiania. Rynek udowadnia, że to prawda: Patagonia jest obecnie jedną z najsilniejszych marek outdoorowych i to już od jakiegoś czasu. To inny, odpowiedzialny sposób dawania przykładu firmom, aby stały się świadome swojej odpowiedzialności w systemie kapitalistycznym.

Po przygotowaniu sceny z udaną historią zrównoważonego rozwoju, przejdźmy do branży poligraficznej i ważnych ram zrównoważonego rozwoju, Agendy 2030 i jej Celów Zrównoważonego Rozwoju.

Cele Zrównoważonego Rozwoju – kompas dla zrównoważonych działań w branży drukarskiej?

Jednym ze sposobów na zorganizowanie swoich działań tak, aby stały się bardziej zrównoważone, jest rozważenie Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDGs). W 2015 r. społeczność międzynarodowa podjęła decyzję w sprawie Agendy 2030 i jej Celów Zrównoważonego Rozwoju (SDGs) – które stanowią plan dla ludzi, planety i dobrobytu do 2030 r., a także symbol dążeń ludzi na całym świecie do lepszej przyszłości. Ogólnie rzecz biorąc, 17 celów można opisać jako pilne wezwanie do podjęcia działań przez wszystkie kraje – rozwinięte i rozwijające się – w ramach globalnego partnerstwa. Uznają one, że wyeliminowanie ubóstwa i innych niedostatków musi iść w parze ze strategiami, które poprawiają zdrowie i edukację, zmniejszają nierówności i stymulują wzrost gospodarczy – a wszystko to przy jednoczesnej walce ze zmianami klimatu i zaangażowaniu w ochronę naszych oceanów i lasów. Podstawą tego programu wzajemnie powiązanych celów jest zrozumienie, że prawdziwy zrównoważony rozwój można osiągnąć tylko wtedy, gdy kwestie gospodarcze, społeczne i środowiskowe są traktowane jako równie ważne i gdy wszystkie główne podmioty, a mianowicie rządy, społeczeństwo obywatelskie, sektor biznesowy, a także opinia publiczna są reprezentowane w tym procesie.

Powiedziawszy to, przybliżmy, w jaki sposób cele zrównoważonego rozwoju mogą być powiązane z działalnością drukarską. W tym celu niniejszy blog skoncentruje się na celu zrównoważonego rozwoju nr 12 dotyczącym odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji oraz jego celach cząstkowych, ponieważ jest to jeden z najważniejszych celów zrównoważonego rozwoju dla społeczności biznesowej. Uznaje się, że fundamentalne zmiany w sposobie, w jaki społeczeństwa produkują i konsumują, mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia globalnego zrównoważonego rozwoju.

SDG 12: Odpowiedzialna konsumpcja i produkcja

Temat odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji zyskał na znaczeniu w naszym codziennym życiu. W dzisiejszym zglobalizowanym świecie ludzie kupują różne dobra konsumpcyjne, które zostały wyprodukowane częściowo lub w całości w różnych krajach świata. Wraz ze znaczeniem postępu gospodarczego i dobrobytu, konsumpcja różnych dóbr konsumpcyjnych zaspokaja ludzkie potrzeby w zakresie żywności, mieszkania, mobilności i rozrywki oraz pozwala nam prowadzić zindywidualizowany styl życia. W ten sposób konsumpcja i produkcja pozwoliły na rozkwit społeczeństw i gospodarek. Jednak nasze dominujące wzorce konsumpcji i produkcji pociągają za sobą ogromne zużycie energii i zasobów naturalnych oraz mają rzeczywisty długoterminowy wpływ na ludzi i środowisko. W związku z tym efektywne gospodarowanie zasobami i zrównoważony rozwój powinny być normatywną praktyką zarówno po stronie produkcji gospodarczej, jak i konsumpcyjnego stylu życia. Aby uczynić nasze wzorce produkcji i konsumpcji bardziej odpowiedzialnymi, należy kierować się myśleniem opartym na cyklu życia. Produkty muszą być rozpatrywane od „kołyski do grobu”, przy czym odpowiedzialność za każdą fazę cyklu życia produktu, taką jak wydobycie zasobów, produkcja, dystrybucja, użytkowanie, usuwanie odpadów i ponowne wykorzystanie, musi być (lepiej) brana pod uwagę.

SDG 12 składa się z kolejnych 11 celów i 13 wskaźników, które zostały opracowane głównie w kontekście rządów krajowych, ale mogą być również stosowane w praktyce biznesowej. Poniższa tabela zawiera listę celów cząstkowych i wskaźników, które można również zastosować w kontekście branży poligraficznej.

Tabela 1: SDG 12: Wybrane cele cząstkowe i wskaźniki

Źródło: SDG Tracker(https://sdg-tracker.org/sustainable-consumption-production)

Jeden z celów cząstkowych jest szczególnie odpowiedni dla branży poligraficznej, dlatego przybliżmy cel cząstkowy 12.4 dotyczący odpowiedzialnego zarządzania chemikaliami i odpadami. W tym kontekście należy stwierdzić, że niektóre tradycyjne metody drukowania wykorzystują agresywne chemikalia, takie jak wybielacze i formaldehyd, które mogą być szkodliwe dla środowiska i osób z nimi pracujących. Biorąc pod uwagę globalne wyzwania związane z wodą, a przede wszystkim jej niedobór i zanieczyszczenie, można uznać, że branża drukarska ma potencjalnie znaczący wpływ na ogólną dostępność i jakość wody na świecie. W szczególności tradycyjne metody drukowania charakteryzują się ogromnym zużyciem wody, a także wysokim poziomem ścieków w procesie drukowania. Substancje chemiczne w ściekach mogą wpływać na lokalny ekosystem lub ludzi, którzy używają wody do połowów, mycia, a nawet picia. W tym kontekście warto również wspomnieć, że przemysł tekstylny i odzieżowy jest odpowiedzialny za około 20 procent globalnego zużycia wody przemysłowej, z czym związany jest również przemysł poligraficzny.

W tym kontekście można krótko wspomnieć o powiązaniu z innymi celami zrównoważonego rozwoju, a mianowicie z celem 6 dotyczącym wody i warunków sanitarnych oraz częściowo z celem 14 dotyczącym życia pod wodą. Związek ten można szczególnie podkreślić, ponieważ niektóre tradycyjne metody drukowania na tekstyliach często wiążą się z użyciem chemikaliów, które mogą być szkodliwe dla jakości wody, a także dla życia morskiego, gdy dostaną się do wody. Bardziej szczegółowy przegląd celów cząstkowych i wskaźników dla tych dwóch celów można znaleźć tutaj i tutaj. Ponieważ te agresywne chemikalia mogą dostać się do rzek lub innych źródeł wody, jeśli nie zostaną prawidłowo usunięte, mogą nawet zaszkodzić roślinom i zwierzętom oraz potencjalnie wejść do łańcucha pokarmowego, a także zaszkodzić operatorowi, jeśli nie będzie się z nimi obchodził ostrożnie. Mimo to wpływ ten można również powiązać z celem zrównoważonego rozwoju nr 3 dotyczącym dobrego zdrowia i dobrostanu.

W porównaniu do takiego potencjalnego wpływu branży drukarskiej na środowisko, bardziej zrównoważoną metodą druku jest cyfrowy druk na tekstyliach. W przeciwieństwie do tradycyjnych metod drukowania, cyfrowy druk na tekstyliach nie wymaga nadmiernych ilości wody, np. do czyszczenia sit i innego sprzętu. Ponadto cyfrowy druk na tekstyliach wykorzystuje atramenty na bazie wody, które są wolne od szkodliwych chemikaliów, co czyni go bezpieczniejszą i bardziej przyjazną dla środowiska opcją. Tak więc, koncentrując się na chemikaliach i odpadach, jak w celu cząstkowym 12.4, cyfrowy druk na tekstyliach jest bardziej zrównoważoną opcją w porównaniu z tradycyjnymi metodami drukowania. Przyjmując bardziej zrównoważone metody drukowania, przemysł poligraficzny może przyczynić się do realizacji SDG 12, a także pomóc zmniejszyć wpływ przemysłu tekstylnego na środowisko.

Co ważne, należy uznać inny punkt widzenia na cele zrównoważonego rozwoju i ich związek z sektorem prywatnym. Ramy celów zrównoważonego rozwoju zostały starannie przemyślane przez społeczność światową i dotyczą aktualnych i istotnych kwestii. Innymi słowy, te 17 celów zostało wybranych z rozsądku. To prowadzi nas do czasami pomijanego faktu: oprócz wpływu przedsiębiorstw na środowisko, środowisko może również wpływać na przedsiębiorstwa. Jest to tak zwana relacja inside-out i outside-in. Oczekuje się, że wraz z postępującymi zmianami klimatycznymi, wpływ na środowisko będzie coraz większy, a firmy będą musiały dostosować się do zagrożeń środowiskowych i stać się na nie odporne.

W związku z tym przyjrzyjmy się bliżej tematowi wody. Można zadać sobie pytanie: co ma znaczenie dla sektora biznesowego, gdy rozważa się własny stosunek do wody, np. zużycie wody i zanieczyszczenie? Odpowiedź brzmi: istnieją zagrożenia związane z wodą, które mogą mieć wpływ na sektor biznesowy – na przykład niedobór wody i możliwy próg zużycia wody, a także zwiększone prawdopodobieństwo powodzi z powodu zmian klimatycznych. Oczywiście można uznać, że zagrożenia te mają duży wpływ między innymi na produkcję przemysłową. Wykorzystanie tego przykładu ma na celu wykazanie, że ochrona środowiska i interesy gospodarcze niekoniecznie są ze sobą sprzeczne. Zachowanie świadome ekologicznie wspiera raczej kontekst środowiskowy, w którym zapewniona będzie dalsza egzystencja. Jednym ze sposobów na znalezienie kompasu dla takich działań jest Agenda 2030 i jej cele zrównoważonego rozwoju. W związku z tym cele zrównoważonego rozwoju są nie tylko wezwaniem do działania, ale także instrumentami działania na rzecz bardziej zrównoważonego rozwoju, z których skorzysta sam sektor biznesowy.