Grootformaat digitaal printen biedt oplossingen om op bijna elk type materiaal af te drukken, maar er zijn uitdagingen met betrekking tot het beheren van de kleurweergave. Paul Lindström bespreekt de beperkingen voor sommige substraten en inktcombinaties moeten je helpen om een bevredigend eindresultaat te bereiken.
Interieurdecoratie is een van de snelst groeiende sectoren voor digitaal printen, omdat een ontwerper of verkoper op maat gemaakte producten in zeer kleine oplages kan produceren, zonder de nadelen van traditioneel printen, zoals hoge opstartkosten. Digitaal drukken heeft de meeste problemen van het begin met betrekking tot kwaliteit overwonnen en kan tegenwoordig zelfs een superieure kwaliteit bieden, bijvoorbeeld bij het reproduceren van fotografische afbeeldingen, in vergelijking met conventioneel zeefdrukken. Maar bij alle printmethodes heeft elk type ondergrond, of het nu textiel, hout, metaal, glas, plastic of papier is, het juiste type inkt nodig. Bij digitaal printen bepaalt de inkt welk type digitale printer gebruikt moet worden. En om een zeer breed kleurengamma te bereiken, volstaan standaard CMYK-proceskleuren misschien niet.
Fotografische afbeeldingen en vectorafbeeldingen
Er zijn twee hoofdcategorieën afbeeldingen, maar ze kunnen allebei in kleur worden beheerd. Logo’s, patronen en lijntekeningen worden meestal gemaakt en opgeslagen als vectorafbeeldingen en kunnen dus vrij vergroot of verkleind worden zonder kwaliteitsverlies. Vectorafbeeldingen zijn meestal monochroom en worden vaak ingekleurd met steunkleuren, zoals bijvoorbeeld een van de Pantone-kleuren. Dit is de eerste uitdaging bij kleurbeheer voor digitale grootformaatproductie: hoe zet je die steunkleuren het beste om in een bijpassende mix van de CMYK-proceskleuren. Terwijl veel soorten interieurdecoratie, zoals behang, traditioneel patronen gebruiken die bestaan uit een aantal elementen die elk een bepaalde steunkleur gebruiken bij conventioneel zeefdrukwerk, is dit bij digitaal drukken misschien niet mogelijk. Als ontwerper moet je je ervan bewust zijn dat het CMYK-kleurengamma slechts overeenkomt met ongeveer 65-70% van de steunkleuren, afhankelijk van de ondergrond en het type inkt. Als je gewend bent om met steunkleuren te werken en bestaande ontwerpen moet omzetten naar proceskleuren, moet je misschien accepteren dat sommige van die steunkleuren niet 100% nauwkeurig kunnen worden gematcht met alleen CMYK.
Controleren op een nauwkeurige match
De manier waarop je kunt controleren of de CMYK-versie van de kleuren overeenkomt met de steunkleur, is door de kleuren te meten met een spectrofotometer. De eenheid voor kleurverschil heet ∆E (Delta E) en idealiter zou een gereproduceerde kleur niet meer moeten afwijken dan laten we zeggen 2,5 ∆E, anders merken we een klein verschil in tint. De meeste mensen zullen waarschijnlijk zeggen dat wanneer het kleurverschil groter is dan ∆5, het niet meer de juiste kleur is. Maar dit hangt allemaal af van het feit of de persoon een beter dan gemiddeld kleurenzicht heeft, waarover later meer.
Bijschrift: Veel, maar niet alle steunkleuren kunnen nauwkeurig worden gereproduceerd met de CMYK-proceskleuren. Als je alle steunkleuren nauwkeurig wilt reproduceren bij digitaal afdrukken op groot formaat, moet je dit navragen bij je printserviceprovider. Zij moeten een printer hebben met inktinstellingen voor het uitgebreide kleurengamma, met de extra kleuren oranje, groen en violet, zoals in dit kleurenvoorbeeld van Pantone.
Als je interieurdecoraties gaat produceren die moeten passen bij een bepaalde steunkleur of reeks steunkleuren, moet je bij de leverancier van de afdrukservice navragen of hun digitale printers een uitgebreide inktopstelling kunnen gebruiken. Dit voegt meestal oranje, groen en violet toe aan de basis CMYK-proceskleuren. Nu kan de digitale printer ineens bijna 99% van de speciale steunkleuren reproduceren, opnieuw afhankelijk van het substraat dat je gebruikt.
Conversie van RGB naar CMYK
Bij het reproduceren van fotografische elementen is de uitdaging in kleurbeheer niet direct gerelateerd aan steunkleuren als zodanig, maar eerder aan hoe nauwkeurig foto’s worden omgezet van RGB naar de CMYK-proceskleuren. De primaire kleuren in het additieve kleurengamma zijn rood, groen en blauw en die kleuren worden bij het afdrukken bereikt met een mengsel van cyaan, magenta en geel (de zwarte inkt wordt K genoemd, zoals in Key colour, en heeft geen invloed op de tint, alleen op het dynamische bereik van de schaduwgebieden). Het CMYK-kleurensysteem is subtractief, dus rode, groene en blauwe kleuren zijn de secundaire kleuren die worden verkregen wanneer twee of meer van de primaire kleuren worden gemengd. Deze secundaire kleuren zijn minder verzadigd dan de primaire kleuren en rood, oranje, groen, blauw en violet enz. zijn moeilijk, soms onmogelijk, te evenaren in CMYK. Als een deel van je wildformaat artwork uit foto’s bestaat waarbij groene, oranje en violette tinten essentieel zijn voor het ontwerp, moet je een printserviceprovider gebruiken met digitale persen die de inktset buiten CMYK kunnen uitbreiden met ten minste oranje, groen en violet. Dit wordt het uitgebreide kleurengamma genoemd en wordt door steeds meer fabrikanten omarmd en toegevoegd aan sommige van hun digitale printermodellen.
Een van de voordelen van digitaal afdrukken ten opzichte van conventioneel afdrukken is dat voorbeeldafdrukken kunnen worden gemaakt op hetzelfde apparaat dat voor de uiteindelijke productie zal worden gebruikt. Zolang je printserviceprovider relevante prepress-software en rasterbeeldverwerkers gebruikt om het vereiste kleurbeheer af te handelen, zou je in staat moeten zijn om aan te geven welke delen van je ontwerpen moeten overeenkomen met benoemde steunkleuren. Zorg ervoor dat de proefdrukken (voorbeeldafdrukken) worden gemaakt op hetzelfde apparaat als wordt gebruikt voor de daadwerkelijke productie en controleer de proefdrukken zorgvuldig. Een van de workflowoplossingen op de markt, en enorm populair voor grootformaat productie, is de EFI Fiery RIP, en die heeft een uitstekende functionaliteit voor het verwerken van steunkleuren.
Test je kleurenvisie!
Toen we zeiden dat de meeste mensen zullen zeggen dat een kleurafwijking van meer dan ∆E5 onacceptabel is, hangt het er eigenlijk vanaf hoe goed je kleurwaarneming is. Als je veel kritische kleurbeoordelingen doet, moet je dat controleren, want slechts ongeveer 10% van zowel mannen als vrouwen heeft een perfect kleurzicht, of superieur kleurdiscriminatievermogen zoals dat wordt genoemd.
De meest gebruikte kleurwaarnemingstest is de FM100 test, de Farnsworth-Munsell kleurtoontest. Oorspronkelijk bestond de test uit honderd verschillende kleurstalen die de geteste persoon in kleurvolgorde moest rangschikken. Later bleek dat stabiele resultaten konden worden bereikt met slechts 85 tegels, maar de naam bleef behouden. De F-M 100 test gaat veel verder dan alleen testen of je kleurenblind bent. Hoewel meer mannen dan vrouwen kleurenblind zijn (slecht kleurdiscriminatievermogen), hebben de meesten van ons, zowel vrouwen als mannen, een kleurdiscriminatievermogen dat varieert van vrij slecht tot gemiddeld tot redelijk goed. Sommigen van ons hebben problemen met groentinten die dicht bij elkaar liggen, anderen hebben meer problemen met rood- en oranjetinten en weer anderen met blauwtinten. Als je beroepsmatig met kleuren werkt, is het de moeite waard om de F-M 100 test te doen.
Metamerisme
OK, dus we zijn blij met onze afdrukvoorbeelden, de kleuren komen goed overeen. Maar als we onze mooie interieurdecoratie ophangen of neerzetten waar het hoort, lijken de kleuren op de een of andere manier anders te zijn! Je hebt metamerisme ervaren. Dit fenomeen doet zich voor wanneer de pigmenten die worden gebruikt in kleurstoffen of inkten anders reageren op de verschillende lichten waarmee ze worden bekeken. Metamerisme is vrij bekend in de grafische industrie en was een van de belangrijkste redenen waarom werd besloten om een gestandaardiseerd licht te gebruiken in kijkcabines bij het evalueren van proefdrukken (monsters) en uiteindelijke afdrukken. De ISO 3664-norm specificeert de kijkomstandigheden voor foto’s en afdrukken, met behulp van een gestandaardiseerd daglicht dat D50 wordt genoemd bij 5000 K. De eenheid K staat voor Kelvin en beschrijft hoe “warm” of “koud” het licht lijkt voor de kijker.
Bijschrift: Als je op professioneel niveau met kleuren werkt en kleuren beoordeelt, moet je de F-M100 test doen om te controleren of je kleurdiscriminatievermogen echt onberispelijk is.
Er zijn nog andere standaarden, bijvoorbeeld D65 met 6500 K, een “kouder” licht dan D50, en gebruikt in RGB-standaarden zoals Adobe RGB en sRGB. Een belangrijk onderdeel van de D50 specificatie is de spectrale verdeling en helderheid van de lichtbron. Wanneer afdrukken worden gemeten of bekeken in bijvoorbeeld een kantoor of winkel, kunnen de kleuren er heel anders uitzien, afhankelijk van de spectrale verdeling van het licht. Dus als je je zorgen maakt over hoe je interieurdecoratie eruitziet op een plek waar ze gezien of verkocht zal worden, dan moet je de moeite nemen om ze ter plekke te evalueren. Niet alleen de spectrale verdeling van het licht in de lampen is belangrijk, ook de juiste helderheid. Een te lage lichtintensiteit en we zien weinig kleur.
Er komen oplossingen om de hoek kijken om situaties met verschillende lichtomstandigheden aan te pakken, aan te passen in de software die wordt gebruikt voor kleurbeheer. Maar totdat de ICC-standaard is bijgewerkt, moeten we ons zo goed mogelijk voorbereiden en de afdrukken evalueren in de uiteindelijke lichtomgeving. De benodigde aanpassingen zijn min of meer handmatige tweaks en fijnafstemming. Dit is mogelijk, maar vrij tijdrovend. ICC versie 5, ook wel iccMAX genoemd, kan dit soort aanpassingen vereenvoudigen, maar dit is nog toekomstmuziek, zij het een nabije toekomst.
Bron: Het Digital Dots team is gespecialiseerd in advies en redactie voor digitale prepress-, druk- en uitgeverstechnologieën. Dit omvat onderzoek, testen, evaluatie en inhoudelijke diensten voor uitgevers, drukkers en inkopers van drukwerk. Deze derde Wild Format Series is de laatste in een lange reeks educatieve projecten voor grafische professionals, waaronder ontwerpers en contentmakers. We publiceren ook https://spindrift.click, een door abonnees ondersteunde website met premium content met lezers over de hele wereld en een scherpe focus op technologie. We werken in verschillende ISO-commissies die standaarden ontwikkelen voor drukwerkproductie en het milieu, en we zijn geaccrediteerde auditors voor ISO 12647-2 en ISO 9001 in het Verenigd Koninkrijk en Zweden. Je kunt meer over ons te weten komen op https://digitaldots.info.
De nieuwe kleurbeheerfunctie van FESPA, COLOUR L*A*B*, wordt voor het eerst geïntroduceerd op Global Print Expo 2019 in München. Het is bedoeld om bezoekers te helpen bij het verbeteren van het kleurbeheer in hun eigen drukkerijen. De functie biedt een doorloopshowcase van representatieve technologieën van een reeks gespecialiseerde leveranciers, live demonstraties, rondleidingen door de tentoonstelling en educatieve presentaties van materiedeskundigen.