Στο τέλος του 2022 πραγματοποιήθηκαν δύο διασκέψεις των συμβαλλομένων μερών (COPs): 27 για το κλίμα και 15 για τη βιοποικιλότητα. Και τα δύο διαφορετικά θέματα, πολύ στενά συνυφασμένα, με ένα κοινό πρόβλημα – ο πλανήτης μας καταστρέφεται από τις δραστηριότητές μας. Οι λύσεις είναι πολύ απλές: κάντε λιγότερα από αυτά που προκαλούν το πρόβλημα και περισσότερα για να το διορθώσετε.

Και οι δύο είχαν άλλα κοινά σημεία: μια συμφωνία ότι εκείνοι που έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στα προβλήματα θα πρέπει να αποζημιώσουν εκείνους που βρίσκονται στο τέλος του αποδέκτη, ώστε να μπορέσουν να προσαρμοστούν και, ως ένα βαθμό, να ξεπεράσουν αυτό που τους συμβαίνει, και να αποφύγουν να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο που ακολουθήσαμε εμείς. Συν μια συμφωνία ότι κάτι πρέπει να γίνει, με στόχους και σκοπούς που θα τεθούν για να γίνει αυτό. Και για τους δύο, η υλοποίηση όλων αυτών είναι το σημαντικό κομμάτι, και επί του παρόντος δεν συμβαίνει. Όπως γνωρίζει κάθε καλός επιχειρηματίας, τα σχέδια δεν πετυχαίνουν τίποτα – αυτό που μετράει είναι η ανάληψη δράσης στο πλαίσιο αυτών.

Τι συμφωνήθηκε

Στην COP 27 (κλίμα), οι συζητήσεις σχετικά με τις αποζημιώσεις, οι οποίες συζητούνται εδώ και δεκαετίες, κατέληξαν σε συμφωνία για την παροχή χρηματοδότησης για “απώλειες και ζημίες” σε ευάλωτες χώρες που πλήττονται σκληρά από κλιματικές καταστροφές. Το μειονέκτημα αυτού είναι ότι δεν υπάρχει σταθερό σχέδιο ή λεπτομέρεια, ούτε καν ταμείο – αυτό θα συζητηθεί στη COP 28 αργότερα φέτος. Η χρηματοδότηση που είχε συμφωνηθεί προηγουμένως για να βοηθηθούν οι αναπτυσσόμενες χώρες να ακολουθήσουν μια πορεία χαμηλών εκπομπών άνθρακα εξακολουθεί να μην είναι σε καλό δρόμο για την επίτευξη ενός στόχου που πρέπει να επιτευχθεί το 2020.

Η ακαδημαϊκή έρευνα έχει προσθέσει βαρύτητα και αντικειμενικότητα στο θέμα: η πρωτοβουλία World Weather Attribution είναι μια συνεργασία μεταξύ πολλών πανεπιστημίων σε όλο τον κόσμο, που ιδρύθηκε για να αναλύσει τα ακραία καιρικά φαινόμενα και να προσδιορίσει τη συμβολή της κλιματικής αλλαγής. Αυτό μπορεί να βοηθήσει στην πρόοδο, αλλά όπως προειδοποίησε ο απεσταλμένος των ΗΠΑ για το κλίμα Τζον Κέρι, απαιτείται επείγουσα ανταπόκριση από τις πλούσιες χώρες. “Έχω καταγράψει την αυξημένη απογοήτευση και οργή των νησιωτικών κρατών και των ευάλωτων χωρών και των μικρών αφρικανικών εθνών και άλλων σε όλο τον κόσμο που αισθάνονται θύματα του γεγονότος ότι αποτελούν ένα μικροσκοπικό συστατικό των εκπομπών”, δήλωσε. “Και όμως [πληρώνουν] ένα πολύ υψηλό τίμημα. Δεκαεπτά από τις 20 χώρες που πλήττονται περισσότερο στον κόσμο, από την κλιματική κρίση, βρίσκονται στην Αφρική, και όμως 48 χώρες της υποσαχάριας ζώνης συγκεντρώνουν το 0,55% του συνόλου των εκπομπών”.

Όσον αφορά τα σχέδια βελτίωσης, επί του παρόντος δεν είναι σε καλό δρόμο για να κρατήσουν την αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από 1,5°C, ακόμη και αν εφαρμοστούν όλα – υπάρχει ένας εύχρηστος οδηγός για το πού βρισκόμαστε https://climateactiontracker.org.

Ορισμένες υποσχέσεις φαίνεται να έχουν ξεχαστεί: για παράδειγμα, παρόλο που 145 έθνη υποσχέθηκαν να σταματήσουν την αποψίλωση των δασών μέχρι το 2030, μόνο 26 από αυτά προσχώρησαν στην εταιρική σχέση που δημιουργήθηκε στην COP27. Υπάρχει όμως ελπίδα, με τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο της Βραζιλίας να δεσμεύεται να αντιστρέψει την καταστροφή των δασών του Αμαζονίου, την ψήφιση του νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού στις ΗΠΑ με το πακέτο επενδύσεων για το κλίμα ύψους 369 δισ. δολαρίων και την προσωρινή συμφωνία για νέα νομοθεσία για το κλίμα στην Ευρώπη μεταξύ των μελλοντικών μέτρων.

Στην COP 15 (βιοποικιλότητα), συμφωνήθηκε μια πολλά υποσχόμενη συμφωνία για την προστασία του 30% της γης και των θαλασσών του πλανήτη έως το 2030, με χρηματοδότηση για την υλοποίησή της. Αυτό ακούγεται θαυμάσιο, εκτός από το γεγονός ότι από τους στόχους Aichi, που συμφωνήθηκαν στην COP10, ούτε ένας δεν επιτεύχθηκε πλήρως- όπως και με τις συμφωνίες για το κλίμα, η ιστορία είναι πολύ ωραίες υποσχέσεις, αλλά πρέπει να τηρηθούν και να υπάρξει χρηματοδότηση.

Τα ανθρώπινα όντα ελέγχουν το μεγαλύτερο μέρος της ελεύθερης από πάγους χερσαίας μάζας μας, αλλοιώνοντας τα ενδιαιτήματα: περιορίζοντας τις περιοχές αναζήτησης τροφής, φέρνοντας φως τη νύχτα που αλλάζει τα πρότυπα διατροφής και ζευγαρώματος των νυκτόβιων πλασμάτων, αλλάζοντας τη δομή του εδάφους και μολύνοντας τον αέρα και το νερό, καθώς και καταστρέφοντας σκόπιμα τα “παράσιτα”. Η άγρια ζωή χάνεται – από όλα τα έντομα που συνήθιζαν να τρέφουν τα πουλιά (και τα οποία έπεφταν στο παρμπρίζ κατά την οδήγηση – έχετε παρατηρήσει πόσο πιο καθαρό παραμένει το παρμπρίζ σας σε μακρινά ταξίδια;), όλα τα επικονιαστικά ζώα, όλα τα έρποντα πράγματα στο έδαφος που προσθέτουν θρεπτικά συστατικά και διατηρούν τη δομή, μέχρι τα μεγαλύτερα πλάσματα. Πολύτιμα φυτά εξαφανίζονται. Και η κλιματική αλλαγή έρχεται να προστεθεί σε αυτό, στρεσάροντας τη ζωή και αλλάζοντας άλλα μοτίβα στον κύκλο της ζωής, πέρα από όλα τα άλλα προβλήματα που φέρνει.

Όλα αυτά καθιστούν ακόμη πιο σημαντικό για τις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες να αναλάβουν όποια δράση μπορούν, αντί να το αφήνουν μόνο στους επίσημους ηγέτες – οι επιχειρήσεις δεν μπορούν να τα πετύχουν όλα, αλλά μπορούν να γίνουν πολλά για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα σε μεμονωμένες εγκαταστάσεις και με προσεκτική επιλογή του τόπου που θα γίνουν οι επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων των συντάξεων, και με πολιτικές αγορών. Οι Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και έννοιες όπως τα Οικονομικά του Ντόνατ δίνουν καλά πλαίσια για να εργαστούμε.

Μπορούμε επίσης να προσθέσουμε τη φωνή μας σε αιτήματα προς τους πολιτικούς, τοπικούς ή άλλους. Αυτό όχι μόνο βοηθά στην προώθηση δράσεων για την αειφορία, αλλά και πολιτικές όπως αυτές για τη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας με την αύξηση του μεριδίου των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, για τη μείωση της ενεργειακής ζήτησης με την αύξηση της πρόσβασης σε ενεργειακά αποδοτικό εξοπλισμό και αποτελεσματική μόνωση και τη συμβολή στη χρηματοδότησή τους, για τη βελτίωση των δημόσιων μεταφορών και των ποδηλατικών και πεζοπορικών διαδρομών, ώστε λιγότεροι άνθρωποι να χρειάζονται αυτοκίνητο για να πάνε στη δουλειά τους, είναι επίσης καλές για τις μικρές επιχειρήσεις. Οι συνδέσεις για τη βιοποικιλότητα είναι λιγότερο προφανείς, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν- η διερεύνησή τους μπορεί να αποτελέσει ενδιαφέρουσα τροφή για σκέψη.

Η εικόνα του εξωφύλλου είναι του Markus Spiske.